Globalny podatek minimalny w Polsce od 2025. Co oznacza BEPS 2 Filar 2

Globalny podatek minimalny obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 2025. System wyrównuje opodatkowanie w każdej jurysdykcji do poziomu 15 procent. Działa w trzech warstwach: najpierw krajowy podatek wyrównawczy, następnie zasada włączenia dochodu, a na końcu zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków. W całym procesie kluczowa jest efektywna stawka podatkowa liczona według reguł GloBE, a nie według lokalnego CIT. Na starcie warto sprawdzić, czy grupa spełnia próg przychodowy oraz czy dane finansowe pozwalają wiarygodnie policzyć ETR dla globalnego podatku minimalnego.

W praktyce liczą się trzy pytania: czy w danym kraju efektywna stawka podatkowa spada poniżej wymaganego minimum, który mechanizm zadziała jako pierwszy, jakie dane i procedury trzeba przygotować, aby złożyć poprawne zeznania i oszacować ewentualną dopłatę. Odpowiedzi wymagają spójnych sprawozdań, kontroli korekt GloBE oraz przeglądu ulg i preferencji podatkowych, ponieważ to one często decydują o powstaniu dopłaty do globalnego podatku.

Globalny podatek minimalny to system, w którym dla każdej jurysdykcji liczy się efektywna stawka podatkowa. Gdy efektywna stawka opodatkowania spada poniżej wymaganego minimum 15 procent, uruchamia się podatek wyrównawczy. Rozwiązanie obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 2025.

Zakres i próg wejścia dla międzynarodowych grup

Globalny podatek minimalny obejmuje największe grupy kapitałowe, które spełniają próg przychodowy liczony na bazie skonsolidowanych danych. Liczą się roczne przychody osiągnięte w co najmniej dwóch z czterech ostatnich lat poprzedzających dany rok podatkowy. Zasady dotyczą zarówno grup kapitałowych działających transgranicznie, jak i krajowych grup kapitałowych, jeśli skala działalności spełnia kryteria. W praktyce oznacza to ocenę, czy dana grupa oraz jej miejsca prowadzenia działalności w danym kraju kwalifikują się do reżimu globalnego podatku minimalnego. Co do zasady średnie przedsiębiorstwa są poza zakresem, chyba że stanowią część międzynarodowych grup przekraczających próg.

Obowiązki jednostek składowych grup międzynarodowych

Po wejściu w życie nowych regulacji pojawiają się nowe obowiązki w zakresie raportowania i rozliczeń po stronie jednostek składowych grup międzynarodowych, w tym podmiotów powiązanych. Wymaga to spójnych danych do obliczenia efektywnej stawki podatkowej, przygotowania zeznań podatkowych oraz wdrożenia procedur dla danej jurysdykcji.
Wyłączenia podmiotowe obejmują między innymi podmioty rządowe i niektóre fundusze, w tym fundusze emerytalne.
Reżim globalnego podatku minimalnego wymaga zgromadzenia kompletnych informacji finansowych, mapowania korekt oraz kontroli procesów wewnętrznych.
Niedostosowane strategie podatkowe mogą spowodować, że wystąpi nisko opodatkowany dochód oraz konieczność zapłaty podatku wyrównawczego zgodnie z kolejnością mechanizmów.

Dopłata w wyrównawczym jednostek składowych grup: kolejność mechanizmów

Mechanizmy działają warstwowo i odnoszą się do efektywnej stawki w danej jurysdykcji.
QDMTT, czyli krajowy podatek wyrównawczy. Jeżeli efektywna stawka podatkowa w Polsce spada poniżej 15 procent, krajowy podatek wyrównawczy pozwala dopłacić w kraju, zanim zrobi to zagranica. To element opodatkowania wyrównawczego, który ogranicza transfer dopłaty do innych państw.
IIR, czyli zasada włączenia dochodu. Gdy w grupie występują jednostki o efektywnej stawce poniżej progu, dopłata do minimalnego podatku następuje na poziomie jednostki dominującej.
UTPR, czyli zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków. Ten mechanizm domyka system, gdy wciąż pozostają niedostatecznie opodatkowane zyski. W praktyce jest to globalny podatek wyrównawczy rozdzielany między kraje, aby osiągnąć cel zapewnienia minimalnego opodatkowania 15 procent.

W ramach tych reguł stosuje się przepisy przejściowe i bezpieczne przystanie, które czasowo upraszczają kalkulację podatku wyrównawczego. Należy jednak pamiętać, że ulgi podatkowe i lokalne preferencje podatkowe wpływają na efektywną stawkę podatkową, dlatego kalkulacji efektywnej stawki podatkowej trzeba pilnować na bieżąco.

Reżim globalnego podatku minimalnego opiera się na trzech warstwach: najpierw krajowy podatek wyrównawczy, następnie zasada włączenia dochodu, a na końcu zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków. Kolejność przesądza, gdzie i kiedy trzeba zapłacić podatek wyrównawczy.

Kto jest w zakresie: największe grupy kapitałowe oraz duże grupy kapitałowe z rocznymi przychodami skonsolidowanymi spełniającymi próg. W praktyce dotyczy to międzynarodowych przedsiębiorstw, ale także krajowych grup kapitałowych, jeśli ich skala jest porównywalna do największych grup. Jednostka dominująca i jednostki składowe działające w różnych miejscach prowadzenia działalności są oceniane na poziomie danej jurysdykcji. Podmioty rządowe i część funduszy, w tym fundusze emerytalne, są wyłączone.

Kiedy powstaje dopłata: jeżeli w danym kraju efektywna stawka podatkowa spada poniżej wymaganego minimum 15 procent, powstaje nisko opodatkowany dochód i uruchamia się globalny podatek wyrównawczy. Najpierw działa krajowy podatek wyrównawczy w Polsce. Jeśli nie zneutralizuje różnicy, zastosowanie znajduje income inclusion rule u jednostki dominującej. Na końcu włącza się mechanizm rozdziału dopłaty między państwa w ramach filaru II.

Jak podejść do rozliczenia:

• Ustal zakres jednostek składowych i danej grupy w grupach kapitałowych. Zbierz dane finansowe za okresy poprzedzające dany rok podatkowy.

• Przeprowadź obliczenia efektywnej stawki podatkowej dla każdej danej jurysdykcji. Uwzględnij ulgi podatkowe, lokalne preferencje podatkowe i skutki podatków odroczonych.

• Wykonaj obliczenia efektywnej stawki podatku w ujęciu GloBE i porównaj je z krajowym CIT. Różnice mogą wynikać z nowych regulacji i definicji pozycji księgowych.

• Wykonaj kalkulację podatku wyrównawczego. Najpierw krajowego podatku wyrównawczego, następnie mechanizmu grupowego, jeśli to konieczne.

• Zastosuj bezpieczne przystanie oraz przepisy przejściowe, jeśli spełniasz kryteria. To może czasowo uprościć kalkulację efektywnej stawki podatkowej i ograniczyć zakres raportowania.

• Zaplanuj złożenie zeznań podatkowych i raportów GloBE dla danej jurysdykcji. Ustal odpowiedzialności na najwyższym szczeblu i harmonogramy dla roku podatkowego.

Co to oznacza w praktyce: mechanizm ma na celu zapewnienie wymaganego minimum opodatkowania i ograniczenie sytuacji, w których dochód podlega niskiemu opodatkowaniu. W razie niedostatecznego obciążenia w jednym państwie dopłata zostanie pobrana gdzie indziej. Strategii podatkowej warto nadać priorytet. Firmy korzystające z ulg podatkowych powinny monitorować efektywną stawkę, ponieważ ulgi mogą obniżyć efektywną stawkę. Dobrze zaprojektowane procesy wewnętrzne ułatwiają przygotowanie danych i zmniejszają ryzyko.

Kroki kalkulacji efektywnej stawki podatkowej

Aby rzetelnie policzyć ETR GloBE w danej jurysdykcji, potrzebne są jednolite dane i jasna procedura w ramach księgowości dla spółek.

1. Zidentyfikuj jednostki objęte reżimem w danym kraju i zbierz kwalifikowane sprawozdania finansowe.
2. Ustal GloBE Income. Zastosuj korekty GloBE, uwzględnij wyłączenia oraz skutki ulg podatkowych.
3. Określ Covered Taxes. Policz podatek bieżący i podatki odroczone, przy czym dla DT stosuje się limit stawki do wymaganego minimum 15 procent.
4. Wyznacz ETR. Efektywna stawka podatkowa to Covered Taxes podzielone przez GloBE Income w danej jurysdykcji.
5. Jeżeli ETR jest poniżej progu, wykonaj obliczenia efektywnej stawki podatku i top-up tax. Najpierw QDMTT, następnie zasada włączenia dochodu, a na końcu zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków.
6. Udokumentuj kalkulację efektywnej stawki podatkowej oraz wpływ preferencji podatkowych i bezpiecznych przystani.

Najczęstsze różnice między ETR GloBE a CIT

• Inna podstawa. GloBE Income różni się od wyniku podatkowego w CIT, co zmienia obliczenia efektywnej stawki podatkowej.
• Ulgi i kredyty. Ulgi podatkowe i lokalne preferencje podatkowe mogą realnie obniżać efektywną stawkę podatkową, co przy globalnym podatku minimalnym prowadzi do dopłaty.
• Podatki odroczone. Nie każdy podatek odroczony podnosi ETR w takim samym stopniu, a część podlega limitowaniu i mechanizmom odwrócenia.
• Struktura grupy. Przeniesienia zysków i rozliczenia podmiotów powiązanych zwiększają ryzyko niedostatecznie opodatkowanych zysków.
• QDMTT. Krajowy podatek wyrównawczy może zneutralizować dopłatę w Polsce, zanim zadziała poziom grupowy.

Wpływ ulg i podatków odroczonych na wynik

• Intensywne wykorzystanie narzędzi w strategii podatkowej oraz korzystanie z ulg podatkowych może obniżyć efektywną stawkę, co uruchamia konieczność dopłaty w ramach globalnego podatku wyrównawczego.
• Refakturowania, zmiany cen transferowych i rozliczenia w grupach kapitałowych wpływają na ETR w globalnym podatku minimalnym.
• Dobrze poukładane dane oraz harmonogram zeznań podatkowych ograniczają błędy i skracają czas rozliczeń.

Reżim globalnego podatku minimalnego dotyczy przede wszystkim największych grup kapitałowych, lecz może objąć średnie przedsiębiorstwa, jeśli są częścią grup kapitałowych spełniających próg przychodowy. Decydują skonsolidowane roczne przychody danej grupy oraz to, czy jednostka dominująca działa w strukturze, która w co najmniej dwóch latach poprzedzających dany rok podatkowy osiągnęła wymagany poziom. W takiej konfiguracji nawet spółki będące osobami prawnymi o umiarkowanej skali mogą podlegać krajowemu podatkowi wyrównawczemu albo mechanizmom grupowym.

Co to oznacza w praktyce:

• Wymaga zgromadzenia spójnych danych finansowych dla jednostek składowych, przeglądu transakcji podmiotów powiązanych i porównania wyniku CIT z obliczeniami efektywnej stawki podatkowej w ujęciu GloBE dla danej jurysdykcji.

• Trzeba przygotować obliczenia efektywnej stawki podatkowej oraz kalkulację podatku wyrównawczego. Najpierw test QDMTT, następnie income inclusion rule, na końcu zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków.

• W zakresie raportowania pojawiają się nowe obowiązki, w tym harmonogram zeznań podatkowych i wewnętrzne procedury. Dobrze zaprojektowane procesy wewnętrzne ograniczają ryzyko oraz skracają czas przygotowania plików.

• Bezpieczne przystanie i przepisy przejściowe mogą czasowo uprościć kalkulacje w danym kraju. Korzystanie z ulg podatkowych i innych preferencji podatkowych wymaga kontroli, bo może obniżyć efektywną stawkę podatkową poniżej wymaganego minimum i wywołać dodatkowy podatek wyrównawczy.

• Strategii podatkowej nie należy mylić z agresywną optymalizacją podatkową. Przenoszenie zysków do rajów podatkowych zwiększa ryzyko, że dojdzie do niskiego opodatkowania i globalny podatek wyrównawczy zadziała poza Polską.

Na czym polegają przepisy przejściowe

Przepisy przejściowe mają uprościć start globalnego podatku minimalnego i ograniczyć koszty wdrożenia w pierwszych latach. Pozwalają stosować uproszczone testy oparte na raportowaniu skonsolidowanym i danych CbCR, jeśli spełnione są określone progi. Weryfikuje się przede wszystkim efektywną stawkę podatkową oraz poziom przychodów i zysków w danej jurysdykcji.

• Gdy wynik testu wskazuje brak ryzyka nisko opodatkowanego dochodu, można zredukować zakres kalkulacji w części krajów.

• Uproszczenia nie znoszą konieczności monitorowania obliczeń efektywnej stawki podatkowej i zgodności z planem zeznań podatkowych.

• Warto porównać wyniki z perspektywy GloBE i lokalnego CIT, ponieważ odmienne definicje mogą powodować rozbieżności.

Kiedy korzystać z bezpiecznych przystani

Bezpieczne przystanie są korzystne, gdy grupa ma przewidywalną marżowość i stabilny profil podatkowy. Sprawdzają się w okresach poprzedzających dany rok podatkowy, gdy dane historyczne pozwalają wykazać, że efektywna stawka podatkowa przekracza 15 procent lub że udział aktywności i zysków jest niewielki.

• Zastosuj przystań tylko tam, gdzie dane są kompletne i spójne. W innym razie ryzykujesz korekty oraz konieczność dopłaty w trybie krajowego podatku wyrównawczego albo na poziomie grupy przez zasadę włączenia dochodu i zasadę niedostatecznie opodatkowanych zysków.

• Pamiętaj o wpływie ulg podatkowych i innych preferencji podatkowych. Mogą one obniżyć efektywną stawkę podatkową i wymusić kalkulację podatku wyrównawczego już w danym roku podatkowym.

• Tam, gdzie jednostka dominująca działa w kraju z niższą stawką, przystań nie zastąpi pełnych kalkulacji dla globalnego podatku minimalnego.

Najczęstsze pułapki i dobre praktyki

• Zbyt szerokie poleganie na uproszczeniach. Bezpieczne przystanie nie zwalniają z przygotowania procesów i kontrolowania jakości danych. W praktyce oznacza to mapowanie kont i korekt, a także planowanie w zakresie raportowania dla wszystkich krajów.

• Brak gotowości na QDMTT. Jeśli krajowy podatek wyrównawczy ma pierwszeństwo, grupa powinna umieć policzyć dopłatę w Polsce, zanim zadziała poziom globalny. To wymaga stałego przeglądu kalkulacji efektywnej stawki podatkowej.

• Terminowość. Nawet przy uproszczeniach pozostają nowe obowiązki sprawozdawcze, harmonogram zeznań podatkowych i kontrola dokumentacji w każdej danej jurysdykcji.

• Komunikacja w grupie. Ustal odpowiedzialności najwyższego szczebla i ścieżki akceptacji, aby uniknąć niespójności między spółkami zależnymi.

• Plan B. Przygotuj procedury na wypadek utraty prawa do przystani oraz scenariusze dopłaty z tytułu podatku wyrównawczego lub mechanizmów grupowych.

VI. Pillar Two a optymalizacja podatkowa i zarządzanie cash flow

Pillar Two wpływa na harmonogram podatków oraz przepływy pieniężne. Celem jest zapewnienie wymaganego minimum opodatkowania na poziomie 15 procent, co wymusza bieżące monitorowanie efektywnej stawki podatkowej w każdej danej jurysdykcji i planowanie dopłat w trybie krajowego podatku wyrównawczego lub mechanizmów grupowych. Dobrze poukładana księgowość dla spółek ułatwia przewidywanie, czy powstanie dodatkowy podatek wyrównawczy i kiedy należy go uregulować w roku podatkowym.

Jak planować cash flow przy globalnym podatku minimalnym

• Zbuduj model prognoz ETR GloBE na poziomie jednostek składowych grup międzynarodowych. To wymaga zgromadzenia danych z systemów finansowych oraz regularnych kalkulacji efektywnej stawki podatkowej i podatku wyrównawczego w ujęciu każdej jurysdykcji.

• Ustal kolejność źródeł dopłaty. Najpierw krajowy podatek wyrównawczy, potem income inclusion rule jako zasada włączenia dochodu, a finalnie zasada niedostatecznie opodatkowanych zysków. To minimalizuje ryzyko dopłat poza Polską.

• Zaplanuj kalendarz zeznań podatkowych i wewnętrzny cykl close. Zadbaj o spójność procesów wewnętrznych i jasne role na poziomie najwyższego szczebla oraz w spółkach zależnych.

Legalna optymalizacja podatkowa w ramach filaru II

• Wykorzystuj ulgi podatkowe i lokalne preferencje podatkowe w sposób kontrolowany. Sprawdzaj wpływ na efektywną stawkę i ryzyko pojawienia się nisko opodatkowanego dochodu.

• Przeglądaj rozliczenia podmiotów powiązanych i strukturę grup kapitałowych. Korekty cen transferowych, refakturowania oraz alokacje kosztów i przychodów wpływają na wynik GloBE i mogą obniżyć efektywną stawkę podatkową poniżej progu.

• Korzystaj z bezpiecznych przystani i przepisów przejściowych tam, gdzie to możliwe, jednak utrzymuj pełną gotowość raportową. Wybrane uproszczenia zmniejszają koszt wdrożenia, ale nie zwalniają z rzetelnych obliczeń efektywnej stawki podatkowej.

• Weryfikuj, gdzie jednostka dominująca działa i czy dopłata nie przeniesie się na poziom grupy. W praktyce oznacza to stałe porównanie GloBE z lokalnym CIT i ocenę, czy globalny podatek wyrównawczy nie zostanie pobrany poza Polską.

Ryzyka i działania korygujące

• Nagłe spadki marż lub jednorazowe zdarzenia mogą obniżyć ETR w okresach poprzedzających dany rok podatkowy i wywołać dopłaty w ramach filaru II w danym roku podatkowym.

• Zmiany w profilach działalności, wejścia na nowe rynki i nowe miejsca prowadzenia działalności zwiększają wrażliwość modelu. Międzynarodowe przedsiębiorstwa i międzynarodowe korporacje powinny testować scenariusze ETR w grupach kapitałowych oraz oceniać wpływ na cash flow.

• Gdy ETR spadnie poniżej progu, przygotuj decyzję, czy i gdzie zapłacić podatek wyrównawczy. Najpierw w Polsce poprzez krajowy podatek wyrównawczy, a jeśli to niewystarczające, na poziomie jednostki dominującej albo poprzez regułę UTPR.

Pillar Two zmienia sposób planowania podatków i cash flow. Trzeba porównywać ETR GloBE z lokalnym CIT, a następnie zdecydować, czy i gdzie zapłacić podatek wyrównawczy. Najpierw w Polsce poprzez krajowy podatek wyrównawczy, a gdy to niewystarczające, na poziomie grupy. Dobra księgowość dla spółek, kompletne dane i stały monitoring wskaźników ograniczają ryzyko oraz koszty. Finexis. Nowoczesna Księgowość Spółek Online. Pomożemy przygotować model danych, procedury i harmonogram rozliczeń. Altera.app ułatwia zbieranie dokumentów, kontrolę jakości i automatyzację obiegu dokumentów na potrzeby globalnego podatku minimalnego. Zadzwoń i porozmawiaj o wdrożeniu w Twojej strukturze.